ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | 4 | |||
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) به استروئیدهایی گفته میشود که در بخش
قشری غده فوق کلیوی ساخته میشوند. استروئیدها ترکیبات چربی با چهار حلقه کربنی هستند. کورتیکواستروئیدها به دو گروه عمده مینرالوکورتیکوئیدها (mineralocorticoids) و گلوکوکورتیکوئیدها (glucocorticoids) تقسیم میشوند.
گلوکوکورتیکوئیدها نقشهای گوناگونی در بدن دارند از جمله کاهش التهاب، تخفیف واکنشهای ایمنی، تاثیر بر سوختوساز و افزایش قند خون.
با توجه به نقش مهمی که گلوکوکورتیکوئیدها در تخفیف پاسخهای ایمنی دارند تعداد زیادی دارو بر اساس این اسکلت ساختمانی با فرمولهای شیمیایی شبیه هم ساخته شدهاست که به آنها استروئید، کورتیکواستروئید و یا کورتون گفته میشود.
کورتون ها در اشکال مختلف قرص خوراکی،تزریقی، استنشاقی،موضعی و...موجود میباشند.
کورتون ها داروهای بسیار محبوبی بین پزشکان و بیماران است . چرا که علائم را بخوبی کاهش می دهد و بسیار نیز پر استفاده است .
اما این داروهای محبوب میتوانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند . عوارض داروهای کورتونی به میزان و مدت مصرف آنها بستگی دارد . هرچه مقدار و مدت درمان بیشتر باشد عوارض آن بیشتر خواهد بود .
موارد بیشماری از کاربرد این داروها در درمان درازمدت بیماریها وجود دارد که قابل جایگزینی با هیچ داروی دیگری نیستند و به دلیل خاصیت تضعیف ایمنی کورتونها ،استفاده وسیع از این داروها برای درمان بیماریهای خود ایمنی صورت میگیرد.
به عنوان مثال برای درمان روماتیسم مفصلی ، انواعی از بیماریهای کلیوی، نوعی از هپاتیت که هپاتیت خودایمنی نامیده میشود و انواعی از بیماریهای پوستی مزمن استفاده از کورتون به مدت طولانی کاربرد دارد.
اسپری بکلومتازون و فلوتیکازون در حال حاضر اساس درمان درازمدت آسم هستند و خوشبختانه عوارض بسیار کمی دارند. اسپری بینی این داروها نیز موجود است که با کمترین عارضه در درمان حساسیتهای فصلی به کار میروند.
عارضههای داروهای کورتون
1- پوکی استخوان: کورتون مانع فعالیت سلولهایی میشود که در استخوانسازی و رسوب کلسیم در استخوانها نقش دارند. از سوی دیگر از جذب کلسیم در روده جلوگیری میکند، در نتیجه کلسیم از استخوانها برداشته میشود و به درون خون راه مییابد. این دو فرایند موجب پوکیاستخوان میشود. در افرادی که از این داروها استفاده میکنند لازم است برای پیشگیری از بروز عوارض، مصرف لبنیات را در رژیم غذایی خود بگنجانند و درصورت نیاز از مکملهای کلسیم هم استفاده کنند.
2- چاقی: افزایش بیرویه اشتها از دیگر عارضههای جانبی کورتون است و به همین دلیل به کسانی که تحت درمان با کورتون قرار دارند توصیه میشود که غذاهای کم کالری مصرف کنند.
3- تورم: کورتونها اغلب موجب دفع پتاسیم و جذب سدیم میشوند. مصرف نمک سدیم در این بیماران میتواند موجب تورم شدید شود. رژیم غذایی چنین فردی باید در حد امکان بدون نمک طعام باشد.
4- مشکلات چشمی: مصرف طولانی کورتون احتمال ابتلا به آب مروارید و گلوکوم (آبسیاه) را نیز زیاد میکند.
5- اختلال حافظه: مطالعات جدید نشان داده است با مصرف کورتون فعالیتهای مربوط به حافظه دراز مدت مانند استعداد یادگیری، یادآوری سریع و یادآوری با تاخیر کاهش مییابد. بیشتر این فعالیتها در طول 10 روز بعد از قطع دارو به حالت اول برمیگردد. اگر چه زمان بیشتری بهطول میانجامد تا یادآوری سریع به حالت عادی برگردد.
6- قرمزی پوست: استفاده از پمادهای حاوی کورتون شاید به سرعت التهابات پوستی را درمان کند اما استفاده طولانی از آن موجب قرمزی پوست میشود. استفاده طولانی مدت از کورتون باعث نازک شدن پوست و گشاد شدن رگهای زیرپوست میشود که پیامد آن قرمزی پوست است.
عضو انجمن متخصصان پوست ایران گفت: مصرف طولانیمدت داروهایی که سیستم ایمنی را ضعیف میکنند مانند داروهای کورتونی باعث بروز قارچ پا میشود.
7- یکی از عوارض استفاده زیاد از کورتونها افزایش میزان چربی است. این حالت به علاوه تورم بدن باعث پُفکردن فرد شده و علامتی به نام صورت ماه ایجاد میکند. البته صورت از لحاظ زیبایی مثل ماه نمیشود بلکه مثل ماه گرد میشود.
8- استفاده مکرر از کورتون باعث تحلیل رفتن عضلات میشود. بهدلیل تخریب پروتئینهای بدن، پروتئین غذایی فرد باید حتیالامکان بالا باشد. یک فوق تخصص بیماریهای ریه نیز درخصوص عوارض داروهای کورتونی گفت: تجویز داروهای کورتونی بهمنظور درمان آسم کودکان موجب تاخیر در رشد کودک میشود.
دکتر کاظم آملی، متخصص ریه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرد: بیماریهای ریوی بهویژه آسم در رشد کودک تأثیر منفی داشته و کودکانی که مبتلا به آسم هستند رشد کمتری نسبت به سایر کودکان دارند. بنابراین استفاده از داروهای کورتونی میتواند باعث کوتاهترشدن قد کودک شود.
9- استفاده از مقادیر بالای کورتون موجب افزایش احتمال نوع خاصی از بینظمی ضربان قلب که یکی از عوامل اصلی سکته مغزی است، میشود.
10- علاوه بر اینها استفاده از کورتون میتواند موجب سردرد، سرگیجه، عصبانیت، افسردگی، هیجانپذیری، اختلالخواب، جوش غرور، رشد موهای زائد، ناراحتی معده، افزایش فشار خون، تاخیر در بهبود بیماریهای عفونی و زخمها، درد یا ضعف عضلانی، افزایش تعریق، تشنگی شدید، کبودشدگی غیرطبیعی و اختلال در قاعدگی زنان نیز بشود.
منبع:ویکی و ایران سلامت